Pannen met een anti-aanbaklaag

Een pan met een anti-aanbaklaag bestaat vaak voor het grootste deel uit metaal. De anti-aanbaklaag kan van kunststof zijn, zoals van PTFE ofwel Teflon, of kan keramisch zijn. PTFE wordt gemaakt met behulp van per- en polyfluoroalkylstoffen (PFAS). Bij normaal gebruik(extra informatie) Dit betekent dat je een product gebruikt zoals het bedoeld is, of zoals het op het etiket beschreven staat. Abnormaal gebruik van een product is bijvoorbeeld een halve tube tandpasta in je mond doen. Of met haarspray je planten laten glanzen. Of geen raam open doen wanneer er op het product staat dat je het in een goed geventileerde ruimte moet gebruiken, zoals bij gebruik van verf of een impregneerspuitbus.  zijn pannen met een anti-aanbaklaag veilig(extra informatie) Veilig betekent dat er geen schadelijke effecten op de gezondheid door het gebruik van producten (met daarin chemische stoffen) te verwachten zijn. De uitspraak over ‘veilig’ gaat uit van normaal gebruik. . Zorg er wel voor dat je de pan niet te sterk verhit en voorkom beschadigingen in de anti-aanbaklaag.

Een pan met een anti-aanbaklaag bestaat vaak voor het grootste deel uit metaal, zoals aluminium of roestvrij staal. De anti-aanbaklaag (coating) van de pan voorkomt dat het voedsel in contact komt met dit metaal en dat de pan water- en vetafstotend is.

Kunststof anti-aanbaklaag

In een pan met een anti-aanbaklaag zit vaak een coating van een fluorpolymeer. Een fluorpolymeer is een kunststof, ook wel plastic genoemd. Er zijn veel pannen te koop waarop staat dat ze gemaakt zijn van Teflon. Teflon is de merknaam voor verschillende plastic fluorpolymeren, zoals polytetrafluoroethyleen (PTFE), fluorinated ethylene propylene (FEP), ethyleen tetrafluoroethyleen (ETFE) en perfluoroalkoxy (PFA). Vooral PTFE wordt veel gebruikt als anti-aanbaklaag in een pan.

Er bestaan ook pannen met een titanium anti-aanbaklaag. De coating van deze pannen bestaat uit een fluoropolymeer (PTFE) met daarnaast een laag van titaniumdioxide over het aluminium van de pan. Een van de voordelen hiervan is dat de coating minder snel slijt.

Deze plastic fluorpolymeren maken producenten met behulp van PFAS, zoals GenX-stoffen. Zulke hulpstoffen komen niet in de pan terecht, maar worden gebruikt tijdens het maken van Teflon.

Keramische anti-aanbaklaag

Pannen met een anti-aanbaklaag kunnen ook een keramische coating hebben. Deze coating heet ook wel een sol-gel coating. Deze coating is gemaakt met nanodeeltjes van siliciumdioxide- of titaniumdioxide. Deze deeltjes worden over de pan gespoten en in de oven uitgehard. Deze anti-aanbaklaag kan goed tegen een hoge temperatuur.

Zijn pannen met een anti-aanbaklaag veilig te gebruiken?

Bij normaal gebruik geeft het gebruik van een pan met PTFE, een stof die tot de PFAS groep behoort, geen gezondheidsrisico. De hoeveelheden PFAS die je binnenkrijgt door gebruik van een pan met een plastic anti-aanbaklaag zijn zo klein, dat je je hierover geen zorgen hoeft te maken. PTFE is goedgekeurd als voedselcontactmateriaal door de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA). Ook zijn er geen schadelijke hoeveelheden hulpstoffen, zoals GenX-stoffen, aanwezig in de anti-aanbaklaag van de pan. Fabrieken stoten deze stoffen uit en lozen deze stoffen bij het maken van een pan met een anti-aanpaklaag. Hier is wel ophef over, omdat ze schade kunnen geven aan mens en milieu.

Beschadigingen van de anti-aanbaklaag van de pan en gezondheidsrisico’s

Een pan met een plastic fluorpolymeer coating is veilig te gebruiken, zolang de pan niet te hoog verhit wordt. PTFE kan een temperatuur tot 260 graden Celsius goed verdragen. Dat is ruim boven de temperatuur waarbij het eten aanbrandt. Bij een temperatuur hoger dan 350 graden Celsius begint PTFE uit elkaar te vallen en kunnen er kleine hoeveelheden fluorwaterstofdampen vrijkomen. Deze dampen kunnen irritatie enen griepverschijnselen veroorzaken. Vogels zijn heel gevoelig voor deze dampen en kunnen er dood aan gaan.

Verder kunnen er beschadigingen in de anti-aanbaklaag van de pan ontstaan en er stukjes PTFE loskomen als je scherp keukengerei gebruikt. Voor zover bekend heeft het binnenkrijgen van stukjes PTFE geen negatief effect op de gezondheid. Bij een beschadigde kunststof anti-aanbaklaag is er wel meer kans op het aanbranden van eten. In aangebrand eten zitten stoffen die schadelijk zijn voor de gezondheid, zoals polycyclisch aromatische koolwaterstoffen (PAKs).

• Was een pan altijd af voor het eerste gebruik.

• Gebruik en reinig de pannen met een anti-aanbaklaag altijd volgens de uitleg van de producent.

• Voorkom oververhitting van de pan. Laat een lege pan nooit te lang op het vuur staan. Dan werkt de anti-aanbaklaag van de pan niet meer.

• Vertrouw niet volledig op de rode stip in het midden van sommige pannen om oververhitting tegen te gaan. Deze stip heeft als doel om aan te geven of de goede baktemperatuur is bereikt, maar geeft niet de precieze temperatuur aan.

• Voorkom beschadiging van de anti-aanbaklaag van de pan. Gebruik houten of plastic keukengerei.

Online kopen

Let extra op als je online pannen met een anti-aanbaklaag bestelt:

• Koop je een product bij een Nederlandse webwinkel of webwinkel in het buitenland? Het is altijd goed om op te letten en na te gaan bij wie je iets koopt.

• Let extra op bij webwinkels die werken met dropshipping: je bestelt dan een product bij een Nederlandse webwinkel, de webwinkel plaatst daarna dezelfde bestelling bij een leverancier in een ander EU-land of daarbuiten. Deze leverancier stuurt het product dan naar je op. Hierdoor kan de webwinkel niet de kwaliteit van het product controleren. Lees meer over dropshipping op de pagina Wet- en regelgeving.

• Koop je zelf een product bij een webwinkel buiten de Europese Unie? Beoordeel het product dan kritisch voordat je het koopt.

Als je een pan wilt kopen, kun je op een aantal zaken letten:

• Het materiaal van de pan: Het materiaal waarvan de pan is gemaakt en de dikte hiervan kan invloed hebben op hoe snel de pan warm wordt. Het zorgt ervoor dat sommige pannen geschikter zijn voor het gebruik op een bepaald fornuis dan andere pannen.

• Gewenst gebruik van de hoeveelheid vet of olie: In een pan zonder anti-aanbaklaag moet je mogelijk meer vet of olie gebruiken dan in een pan met een anti-aanbaklaag.

• Verschil in coating van een pan met een anti-aanbaklaag:

  • Niet elke coating kan even goed tegen hitte en daarom bakt het voedsel in de ene pan sneller aan dan in de andere. Laat je adviseren in de winkel.

  • Niet elke coating is even milieuvriendelijk. Voor het maken van een pan met een keramische anti-aanbaklaag zijn geen PFAS gebruikt, maar voor het maken van een pan met een kunststof anti-aanbaklaag wel. PFAS zijn niet afbreekbaar en hopen daardoor makkelijk op in het milieu. Van bepaalde PFAS weten we dat ze schadelijk zijn voor het milieu.