In het kort.
Voor 3D-printen worden vooral plastic materialen gebruikt. Tijdens en na het printen word je blootgesteld aan chemische stoffen. Deze stoffen kunnen voor irritatie aan de ogen en luchtwegen zorgen. Ventileer de ruimte waarin je print daarom goed.
Wat zit er in 3D-printer?.
Bij 3D-printers noem je het materiaal dat je gebruikt om het voorwerp te printen een filament. Een filament is dus een soort inkt voor de printer. Voor de meest gebruikte 3D-printtechniek (FDM, ofwel Fused Deposition Modelling) worden vooral filamenten van plastics gebruikt in de vorm van lange draden. De meest gebruikte plastics zijn Acrylonitril-Butadieen-Styreen (ABS) en Polylactic Acid (PLA, ofwel polymelkzuur). Aan ABS en PLA worden chemische stoffen toegevoegd, zoals kleurstoffen, UV-stabilisatoren en . Door UV-stabilisatoren verkleurt het geprinte voorwerp niet door de zon en verliest het plastic niet zijn sterkte.
Naast ABS en PLA zijn er ook andere filamenten die je kunt gebruiken voor het 3D-printen. Voorbeelden zijn polyvinylalcohol (PVA), high impact polystyreen (HIPS), polyethyleen tereftalaat (PET), ULTRAT, polytetrafluoretheen (PTFE) en filamenten die uit mengsels van bijvoorbeeld metaal en hout bestaan.
Een andere 3D-printtechniek die consumenten soms gebruiken is stereolithografie (SLA), waarbij vloeibare kunsthars wordt uitgehard. Kunsthars bestaat vaak uit acrylaat-monomeren. Deze worden omgezet naar harde acrylaat- .
Na het printen kan je ervoor kiezen om je voorwerp glad te maken. Aceton, methylethylketon (MEK) en tetrahydrofuran zijn stoffen die je kan gebruiken om een geprint ABS-voorwerp glad te maken. Om een voorwerp gemaakt van kunsthars af te werken en de SLA printer schoon te maken, wordt vaak isopropanol gebruikt. Mocht je voorwerp nog niet de juiste kleur hebben, dan kan je het nog verven.
Zijn 3D-printers veilig in gebruik?
Tijdens en na het printen met plastic filamenten word je blootgesteld aan chemische stoffen. Deze chemische stoffen komen vrij uit de filamenten, bij het smelten van het plastic. Deze stoffen kunnen voor irritatie aan je ogen en luchtwegen zorgen. Voorbeelden van deze stoffen zijn nanodeeltjes en vluchtige organische stoffen. Welke stoffen er vrijkomen hangt onder andere af van het type filament dat je gebruikt en de toegevoegde stoffen die in het filament zitten. Verder spelen de temperatuur waarbij het plastic smelt en de grootte van het voorwerp dat je print een rol. De mate waarin je wordt blootgesteld aan die chemische stoffen hangt af van de (natuurlijke) ventilatie en grootte van de ruimte waarin je print.
Bij de SLA 3D-printtechniek kun je allergisch zijn voor acrylaat-monomeren, waar het kunsthars vaak uit bestaat. Bescherm je handen dan ook goed als je hiermee aan de slag gaat.
Bij het glad maken van het oppervlak of het kleuren van een voorwerp worden chemische stoffen gebruikt. Werk 3D geprint speelgoed dat kinderen in hun mond kunnen stoppen na het printen daarom niet verder af.
Ingrediënten
In deze ingrediëntenlijst zie je per stof of deze veilig is bij gebruik van dit product.
Sla ingrediëntentabel over- Hoe vaak zit het er in?
- Veilig te gebruiken?
Plastic.
-
Hoe vaak zit het er in?
Vaak
Kunsthars.
-
Hoe vaak zit het er in?
Soms
Nanodeeltjes.
-
Hoe vaak zit het er in?
Vaak
Plastic.
-
Hoe vaak zit het er in?
Vaak
Vluchtige organische stoffen.
-
Hoe vaak zit het er in?
Vaak
Tips.
Ventileer de ruimte waarin je print goed. Tijdens het printen komen stoffen vrij die voor irritatie aan je ogen en luchtwegen kunnen zorgen.
Zorg dat je de 3D-printer gebruikt op een plaats die en schoon is. Zo voorkom je dat brandbaar materiaal, zoals houtsnippers of restjes verf, bij het printen vlam vat.
Voorkom dat je vrijkomende dampen inademt. Er zijn 3D-printers te koop met een actief koolstof- en/of High Efficiency Particulate Air (HEPA) filter om vrijkomende dampen op te vangen.
Gebruik je printer volgens de gebruiksaanwijzing en let op de waarschuwingssymbolen.
Houd je aan de veiligheidsvoorschriften die op de verpakkingen staan van de producten die je gebruikt om het voorwerp af te werken.
Print servies of bestek alleen met daarvoor bedoelde filamenten. Producten die in contact komen met voedsel moeten aan strenge eisen voldoen, zodat er geen chemische stoffen in het voedsel terechtkomen en ze de geur of smaak van het voedsel niet beïnvloeden.
Online kopen
Let op als je een 3D-printer online bestelt:
Koop je een product bij een Nederlandse webwinkel of webwinkel in het buitenland? Het is altijd goed om op te letten en na te gaan bij wie je iets koopt.
Let extra op bij webwinkels die werken met dropshipping: je bestelt dan een product bij een Nederlandse webwinkel, de webwinkel plaatst daarna dezelfde bestelling bij een leverancier in een ander EU-land of daarbuiten. Deze leverancier stuurt het product dan naar je op. Hierdoor kan de webwinkel niet de kwaliteit van het product controleren. Lees meer over dropshipping op de pagina Wet- en regelgeving.
Koop je zelf een product bij een webwinkel buiten de Europese Unie? Beoordeel het product dan kritisch voordat je het koopt.
Verschijningsvormen.
Verschillende soorten 3D-printers
Met een 3D-printer kun je veel verschillende voorwerpen printen. Denk aan technische onderdelen, schroeven, miniatuurfiguren, sieraden, horloges, telefoonhoesjes, lampen, kaarshouders, speelgoed, bekers, servies en uitsteekvormpjes voor koekjes. Je kunt ook een 3D-pen kopen. Met een 3D-pen teken je driedimensionale voorwerpen vrij in de lucht. Een 3D-pen maakt net als een FDM 3D-printer gebruik van een gesmolten plastic draad.
Informatie op het etiket.
Keurmerken
Er zijn geen keurmerken of certificeringen speciaal voor 3D-printers en filamenten.
Beweringen en waarschuwingen
Op het etiket van 3D-printers kun je onderstaande symbolen tegenkomen:
-
CE-markering staat voor Conformité Européenne. Het is een merkteken waarmee een producent duidelijk maakt dat zijn product voldoet aan de Europese wetgeving rondom veiligheid, gezondheid, milieu en consumentenbescherming. Het product kan met succes een eventuele keuring doorstaan. Voor de meeste consumentenproducten is een keuring niet verplicht. Let wel op, sommige Chinese producenten verkopen producten met een CE-teken (China Export) dat lijkt op het Europese CE-teken. Meer informatie en de verschillen tussen de twee logo’s vind je op de website van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit.
Bewaren en weggooien
Gebruik je de 3D-printer niet meer, dan kun je hem weggeven aan anderen of wegbrengen naar de kringloopwinkel. Is je 3D-printer kapot, dan kun je hem (laten) repareren. Wil je de kapotte 3D-printer weggooien, dan kan dit bij de milieustraat. Filamenten die je niet meer gebruikt kunnen bij het restafval.
Kijk voor meer informatie over het weggooien van producten op de website van Milieu Centraal.
Meer informatie.
Hoe werken 3D-printers?
De meest gekochte 3D-printers door consumenten maken gebruik van de 3D-printtechniek FDM. Bij FDM printers gebruik je filamenten in de vorm van een plastic draad. De printer verwarmt het filament en perst hem daarna door de spuitkop. Een beweegbare spuitkop of een beweegbaar platform brengt de gesmolten draad laag voor laag op de gewenste plaats aan.
Een andere 3D-printtechniek die consumenten soms gebruiken is SLA. Bij SLA verhardt een laserstraal of UV-licht laag voor laag de oppervlakte van een vloeibare kunsthars. Waar de laserstraal de vloeistof raakt, treedt de verharding op. Het driedimensionale object wordt gevormd door dunne laagjes bovenop elkaar te verharden.
Wat zegt de wet over 3D-printers?
3D-printers en filamenten vallen onder de Warenwet. In de Warenwet staat dat producten veilig moeten zijn voor consumenten. Zo mogen 3D-printers en de filamenten je gezondheid of veiligheid niet in gevaar brengen. Producenten en importeurs moeten ervoor zorgen dat 3D-printers en de filamenten die op de markt komen veilig zijn. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) houdt toezicht of producenten en importeurs de wettelijke eisen naleven.
Aan het filament voegen producenten vaak nog chemische stoffen toe, zoals kleurstoffen. Het gebruik van chemische stoffen is in Europa via de REACH Verordening (1907/2006/EG) geregeld. Hierin staat dat producenten en importeurs van chemische stoffen, mengsels en producten ervoor moeten zorgen dat deze veilig zijn voor consumenten.
Sommige filamenten kunnen ook gebruikt worden om voorwerpen te maken die in contact met voedsel komen. In dat geval moet het filament voldoen aan de wettelijke eisen voor voedselcontactmaterialen. Dit is vastgelegd in de Europese kaderverordening voedselcontactmaterialen (1935/2004/EG).
Afwerking 3D-geprinte voorwerpen
Door verschillende soorten filamenten en de verschillende manieren van afwerking is het niet precies te zeggen welke chemische stoffen er uiteindelijk in je 3D-geprinte voorwerp zitten. Het is daarom goed om bijvoorbeeld speelgoed dat kleine kinderen in hun mond kunnen stoppen na het printen niet af te werken.